Het woordenboek geeft voor betonschade de betekenis; “betonrot” en voor betonrot: “aantasting, verkruimeling van beton, waardoor de wapening gaat roesten’. De termijn betonrot is echter niet juist, want beton kan niet rotten. Het is de wapening in het beton die corrodeert (roest) en in volume toeneemt waardoor de dekking op de wapening wordt wegdrukt en het beton loskomt.

Aan het oppervlak van beton is te zien of er iets mis is (de zgn. uiterlijke kenmerken van een schadevorm). De levensduur van beton kan door roestende wapening, chemische aantasting, fysische en mechanische aantasting van het beton in zijn levensduur worden verkort, maar ook de snelheid waarmee ze binnendringen. Veel schadevormen treden pas op als stoffen het beton binnendringen, zoals water, kooldioxide, zuurstof en zouten. De klimatologische omstandigheden, in combinatie met de eigenschappen van het beton, zijn bepalend voor de kans op schade.

De vier meest voorkomende schadevormen zijn

• Roestende wapening
• Chemische aantasting
• Fysische en mechanische aantasting
• Vorst

Roestende wapening
De belangrijkste schadevorm voor gewapend beton is het roesten van de stalen wapening. In gezond beton roest de gebruikte wapening niet. Het staal wordt tegen roestvorming beschermd door een stabiel oxidelaagje. Door schuren in het beton, waardoor stukken loskomen (en de wapening bloot komt te liggen) en een te hoge concentratie aan chloride in het beton zijn twee mogelijke oorzaken van aantasting van het wapeningsstaal. Deze zijn herkenbaar aan donkerbruine roestvlekken op het oppervlak van het beton. De schade aan de wapening vormt vaak een groter probleem dan de schade aan het beton.

Chemische aantasting
Schade door chemische reacties tussen stoffen die aanwezig zijn in de cementsteen en de toeslagstoffen, waarbij een hoge vochtigheid een voorwaarde is. De aantasting leidt tot uitzetting, scheurvorming en uitspoeling van reactieproducten. De cementsteen krijgt een wittig uiterlijk en verpulvert, waarbij er grindkorrels los komen te liggen, maar ook kunnen grotere scheuren ontstaan, die het beton een gelaagd uiterlijk geven.

Fysieke en mechanische aantasting
Er kunnen scheuren ontstaan door werking en vervormingen worden verhinderd. Uitdrogingskrimp, kort na de bouw is een andere mogelijkheid. Ook overbelasting kan een oorzaak zijn of de combinatie met andere materialen, zoals stalen delen, bevestigingsmiddelen en metselwerk.

Vorst
Afgesprongen betonschilfers en scheuren kunnen wijzen op vorstschade en dooizoutschade.
Vorst kan tot aantasting leiden wanneer beton tijdens vorstperioden is verzadigd met water.

Repareren van beton
Wanneer schade aan het beton is vastgesteld, kan worden besloten tot het repareren van het beton. Hiervoor wordt dan een betonreparatieplan opgesteld.

Het plan zal een antwoord geven op de volgende vragen

• Welke eisen worden aan de betonconstructie gesteld?
• Wat is de beste oplossing? (tijdelijke of definitief repareren of repareren en beschermen)
• Wat is de beste methode? (handmatig, injecteren of betonspuiten)
• Welke materialen gebruiken om te repareren?
• Het voorbewerken van de ondergrond.
• Wat is de bereikbaarheid tijdens de uitvoering?
• Wat zijn de veiligheids- en gezondheidsrisico’s bij de betonreparatie?

De methoden van reparatie (afhankelijk van de schade)

• Handmatig
• Injecteren
• Spuiten

Handmatig repareren
Reparaties aan beton worden vaak handmatig uitgevoerd. Het betonreparatiemateriaal wordt dan met behulp van een troffel op zijn plaats gebracht. Handmatige betonreparaties kunnen met verschillende reparatiematerialen worden uitgevoerd.

Injecteren van beton
Om lekkage via scheuren in wanden en vloeren tegen te gaan en om gescheurd beton weer aan elkaar te ‘lijmen’, is het injecteren van beton vaak de meest geschikte methode. Omdat de oorzaak en de aard van de scheurvorming in beton nogal kunnen verschillen, zijn meerdere typen injectiemethoden en injectievloeistoffen ontwikkeld.

Betonspuiten
Spuitbeton wordt al lange tijd toegepast. Circa 100 jaar geleden is spuitbeton in het buitenland ontwikkeld voor toepassing in de tunnel- en bergbouw. In de mijnbouw werd spuitbeton toegepast om met name de hoofdgangen te versterken. In Nederland was dit de eerste kennismaking met spuitbeton. In de staal- en petrochemische industrie kent men al zeer lang de toepassing van vuurbestendig spuitbeton.

Het beschermen van beton
Alle betonnen vloeren en elementen hebben bescherming nodig. Systemen die het beton kunnen beschermen zijn bedoeld om het indringen van schadelijke stoffen in het oppervlak te verminderen of te voorkomen. Ook kan beton bescherming worden toegepast om het vervuilen van het betonoppervlak tegen te gaan. Het beschermen van een betonvloer kan op diverse manieren. Er zijn impregneersystemen, dampdoorlatende of afsluitende systemen, twee-componenten coatings en afdichtings- en slijtlagen.